हवा प्रदूषणामुळे मॉर्निंग वॉक तुमच्या आरोग्यासाठी ठरू शकतो घातक !
खारघर-तळोजा-पनवेलसाठी वातावरण एअर क्वालिटी मॉनिटरींग रिपोर्ट
तुम्ही जर खारघर-तळोजा-पनवेल पट्ट्यातील रहिवासी असाल तर तुमचे मॉर्निंग वॉक तुम्हाला फायदेशीर ठरण्याऐवजी नुकसान करणारे ठरू शकतात, असं निरीक्षण वातावरण या पर्यावरण क्षेत्रात काम करणाऱ्या संस्थेने सुमारे महिनाभर हवेच्या गुणवत्तेचा आढावा घेतल्यानंतर नोंदवलं आहे.
या अभ्यासाअंती समोर आलेल्या माहितीनुसार सकाळी सहा ते आठ या वेळेत पीएम २.५ (पार्टिक्युलेट मॅटर पोल्युटंट) कणांची पातळी खूप जास्त नोंदली गेली आहे. दरम्यान या पट्ट्यातील हवेच्या गुणवत्तेशी संबंधित आकडेवारीनुसार गेल्या महिन्याभरात पनवेल प्रदूषित हवेच्या दिवसांना सामोरं गेलं आहे. त्यापैकी जवळपास सर्व दिवसांत हवेच्या प्रदूषणानं धोक्याची पातळी ओलांडली होती.
आरोग्य क्षेत्रातील जाणकारांच्या म्हणण्यानुसार पार्टिक्युलेट मॅटर पोल्युटंट्स, विशेषतः पीएम २.५ खूप सूक्ष्म असतात आणि सहज फुप्फुसांत प्रवेश मिळवून श्वसनाशी संबंधित आजारांना कारण ठरतात. पीएम. २.५ ची उच्च पातळी कमी दृश्यमानता आणि धुरकं याचंही कारण ठरते.
या अभ्यासाकरिता 'वातावरण'ने आसपासच्या भागातली पार्टिक्युलेट मॅटरची घनता मोजणारे स्वस्तातले रिअल टाईम एअर क्वालिटी मॉनिटर्स खालील पाच ठिकाणी बसवले होते. १) एमआयडीसी तळोजा, २) सेक्टर १३ पनवेल, ३) सेक्टर ३६ खारघर, ४) नावडे, तळोजा आणि ५) सेक्टर ७ खारघर. पीएम २.५ च्या घनतेची आकडेवारी १३ नोव्हेंबर ते १३ डिसेंबर या काळात गोळा करून तिचं विश्लेषण करण्यात आलं.
वातावरण फाउंडेशनचे संस्थापक भगवान केसभट म्हणाले की, या अभ्यासामागचं महत्त्वाचं कारण केवळ खारघर-पनवेल-तळोजा भागातील रहिवाशी श्वास घेत असलेल्या हवेची गुणवत्ता तपासणं एवढंच नाही तर महाराष्ट्र प्रदूषण नियंत्रण मंडळ आणि स्थानिक स्वराज्य संस्थेचं त्या-त्या वेळच्या हवेची गुणवत्ता तपासणारी यंत्रणा बसविण्यातलं अपयश अधोरेखित करणंही आहे.
स्वतः खारघरचे रहिवाशी असलेले केसभट पुढे म्हणतात की हवेची गुणवत्ता नियमित तपासणं ही वायुप्रदूषण नियंत्रित करण्यासाठीचं धोरण आखणं आणि त्याची अंमलबजावणी करणं यासाठीचं पहिलं पाऊल आहे.
अभ्यासाअंती काय समोर आलंः
अभ्यासातून समोर आलेल्या माहितीनुसार पीएम २.५ ची सर्वाधिक पातळी १४१.१ मायक्रोग्रॅम प्रतिघनमीटर (पाच उपकरणांच्या आकडेवारीची सरासरी) सकाळी सात वाजता नोंदली गेली. जरी पीएम २.५ ची सर्वाधिक पातळी सकाळच्या काही तासांत नोंदली गेली असली तरी दिवसातील १७ तास इथले रहिवासी प्रदूषित हवेत श्वास घेत होते.
पीएम २.५ ची (पार्टिक्युलेट मॅटर पोल्युटंट) सरासरी पातळी सकाळी ७ वाजता
(१३ डिसेंबर ते १३ नोहेंबर २०२० )
या पाचही ठिकाणच्या आकडेवारीचं विश्लेषण करणाऱ्या फराह ठाकूर म्हणाल्या की, या ३१ दिवसांत पनवेल परिसरात पीएम २.५ ची पातळी सरासरी १०१.१२ इतकी होती, जी भारतीय मानकांच्या (६० मायक्रोग्रॅम प्रतिघनमीटर) तुलनेत १.७ पटींनी तर डब्ल्यूएचओ मानकांच्या (२५ मायक्राेग्रॅम प्रतिघनमीटर) तुलनेत चार पटींनी जास्त आहे.
सर्व पाचही ठिकाणांपैकी तळोजा एमआयडीसी परिसरात पीएम २.५ ची पातळी सर्वांत जास्त आढळली. पीएम २.५ ची ३१ दिवसांची सरासरी पातळी येथे १३९.२७ प्रतिघनमीटर इतकी नोंदली गेली, जी भारतीय मानकांच्या तुलनेत २.३ पटींनी तर डब्ल्यूएचओ मानकांच्या तुलनेत ५.५ पटींनी जास्त आहे, असं त्या म्हणाल्या.
'वातावरण' या अभ्यासाचा विस्तृत अहवाल पनवेल महानगरपालिकेच्या आयुक्तांना, लोकप्रतिनिधी आमदार प्रशांत ठाकूर साहेब तसेच महाराष्ट्र प्रदूषण नियंत्रण मंडळाला सादर करणार आहे.
दरम्यान अधिकाऱ्यांना 'वातावरण'ने खालील शिफारशी केल्या आहेत.
नेमक्या वेळेची प्रदूषणाची आकडेवारी उपलब्ध होण्यासाठी पनवेल परिसरात हवेची गुणवत्ता नियमितपणे तपासणारी केंद्रे सुरू करणे पनवेलकेंद्री स्वच्छ हवा कृती कार्यक्रमासाठी आवश्यक आहे. उत्सर्जन कमी करून हवेची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी औद्योगिक उत्सर्जन रोखणे, रस्त्यावरील धुळीमुळं होणाऱ्या प्रदूषणाचं व्यवस्थापन आणि पनवेलला शून्य कचरा जाळणारं शहर बनवणं महत्त्वाचं आहे. हवेच्या गुणवत्तेमुळे उद्भवणाऱ्या आरोग्य समस्या पाहता पनवेल महनगरपालिकेने या विषयाला प्राधान्य द्यावं असं आग्रही प्रतिपादन केसभट यांनी केलं.
तज्ज्ञांचे बोलः
“वातावरण ने केलेल्या या पाहणीनुसार पनवेलमधील पाच लाख लोक सतत पार्टिक्युलेट मॅटर या वायुप्रदूषकांचा सामना करत आहेत. याचा मुख्य स्त्रोत वाहतूक असून त्या खालोखाल औद्योगिक उत्सर्जन व रस्त्यावरील धूळ असल्याचे दिसत आहे. या प्रदूषकांमुळे वारंवार फुप्फुसांचा संसर्ग, दमा, दीर्घकाळ टिकणारे श्वसनसंस्थेचे आजार आणि वृद्धांमध्ये हृदयविकार संभवतात. आता स्थानिक लोकप्रतिनिधी व अधिकाऱ्यांनी गांभीर्याने वायुप्रदूषणाची पातळी कमी करण्यासाठी योजनाबद्ध कार्यक्रम आखून अंमलबजावणी करणे आवश्यक आहे.” - डॉ. संदीप साळवी, संचालक पल्मोकेअर रिसर्च अँड एज्यूकेशन फाउंडेशन, पुणे
“कोणत्याही ठिकाणचं वायुप्रदूषण हा स्थानिक उत्सर्जन, नजीकच्या परिसरातून व दूरवर होणारे प्रदूषण व त्यावर परिणाम करणारे वातावरण याचा एकत्रित परिणाम असतो. आपल्या हातात असणारी एकमेव गोष्ट म्हणजे स्त्रोतांमध्येच उत्सर्जन कमी करून हवेची गुणवत्ता श्वास घेण्यायोग्य उंचावता येईल.”- सुनील दहिया, विश्लेषक, सेंटर फॉर रिसर्च ऑन एनर्जी अँड क्लीन एअर
“वातावरणचा हवा पाहणी अभ्यास आपल्याला तळोजा एमआयडीसी आणि परिसरातील हवेच्या गुणवत्तेत होणारे महत्त्वाचे बदल जाणून घेण्यास मदत करतो. हवेच्या प्रदूषणाने भारतीय सुरक्षित मानकांच्या पातळीहून खूप वरची पातळी गाठली आहे. शास्त्रशुद्ध तंत्रज्ञानाच्या मदतीने त्या-त्या वेळची हवेच्या गुणवत्तेची माहिती नागरिकांना वेळेवर मिळण्यास मदत होते व त्यामुळे त्यांच्या आरोग्याची व कल्याणाची शाश्वती मिळते.”- रोनक सुतरिया, संस्थापक आणि संचालक, मुंबईस्थित हवेच्या गुणवत्तेवरील संशोधन संस्था, रेस्पायरर लिविंग सायन्सेस प्रा. लि.
अधिक माहितीसाठी संपर्कः
भगवान केसभट, संस्थापक वातावरणः ९२२१२५०३९९
फराह ठाकूरः ९८६९३६४२३७
Comments
Post a Comment